Samen beginnen en snel leren

Agile in de onderwijsorganisatie.

Ik kijk graag naar online lezingen over onderwijs en luister, als het even kan, veel naar podcasts. Zo bekeek ik onlangs de lezing Hoe maken we het onderwijs op onze school effectiever? – Principes van Onderwijskundig Leiderschap van Machteld Verbruggen (ExCel).

Machteld Verbruggen vertelde in deze lezing over visie en dat er vaak met heel veel mensen lang wordt gewerkt aan de tekst van een visie; ‘Uiteindelijk’, zo vertelde zij, ‘is het dan een tekst geworden waar iedereen tevreden over is, maar die daardoor zo uitgebreid of vaag is geworden dat je er eigenlijk niet mee kan werken.’
Dit geldt voor het zogeheten hoger doel (waarvoor bestaan wij als school), maar ook voor de gewaagde doelen. Dit zijn de onderdelen van de visie die ook een deadline hebben. Denk bijvoorbeeld aan een visie op leren, waarin je als school beschrijft hoe leren in de school eruitziet en hoe en wanneer je dit bereikt. Zo’n visie moet voldoende kort zijn, zodat iedereen in de organisatie hem kan onthouden, en hij moet concreet zijn. Dat laatste zorgt ervoor dat iedereen er vrijwel direct mee aan de slag kan gaan.

Dit deed mij terugdenken aan een aantal teksten die ik een aantal jaren geleden heb verzameld over de school als een lerende organisatie. Een van die teksten ging over Agile werken in de onderwijsorganisatie.

De Agile-mindset – Het belang van samen beginnen en snel leren.

‘Complexe uitdagingen laten zich in de praktijk niet vangen door een eenvoudig, overzichtelijk plan met een duidelijk begin en eind. Daarom is het van belang om tijdens het proces open te blijven staan voor de realiteit. Zo kan immers ingespeeld worden op nieuwe informatie en inzichten.

Bij Agile werken wordt aangenomen dat je nooit alles kunt weten vanaf het begin van het proces. Bovendien kan veel van wat je denkt dat je weet verkeerd blijken te zijn. Om onder deze omstandigheden te handelen moet de zogenaamde ‘tolerantie’ worden vergroot. Hiermee bedoelen we dat teams geholpen moeten worden om te beginnen vóórdat ze zich er helemaal klaar voor voelen. Dat is de enige manier om snel met verandering te beginnen. Het is een trendbreuk met het gangbare idee dat ontwikkelteams vaak van mening zouden zijn dat ze hun geloofwaardigheid moeten bevestigen door antwoorden te kunnen geven op alle vragen en daarnaast een duidelijke visie zouden moeten hebben voordat ze met een veranderingsproces beginnen.
Teams moeten leren om te ‘leren door te doen’. Volgens het nieuwe verbeterparadigma ‘waarschijnlijk onvolledig, mogelijk onjuist’ (Bryk et al, 2015).’
^{Tekst: Tante Lean – Agile in het onderwijs}

Een vorm van Agile teamleren is Scrum. Dit is een werkwijze waarin gewerkt wordt in multidisciplinaire teams (Dit zijn teams waarin de personen uit verschillende disciplines die betrokken zijn bij de ontwikkeling fysiek samen werken aan deze ontwikkeling.) Deze teams werken cyclisch en proberen in korte, vaststaande periodes de door hun samengestelde doelen te behalen.

Het is geen gek idee om de gedachte achter deze werkwijze over te nemen; met name in de wat grotere scholen werken verschillende personen die betrokken zijn bij een ontwikkeling zelden allemaal tegelijk samen. Hierdoor kan het gebeuren dat iedereen wel op de hoogte is van een deel van de ontwikkeling, maar dat niet iedereen op de hoogte is van het geheel.

witregel

Het zal je mogelijk niet verbazen dat PDCA (Plan-Do-Check-Act) een sterke relatie heeft met Agile werken.
Omdat beide sterk verbonden zijn met het bedrijfsleven zie ik dat veel mensen in het onderwijs bedenkelijk gaan kijken als Agile of PDCA (of Scrum) wordt genoemd. ^[1]
Maar terugdenkend aan de woorden van Machteld Verbruggen denk ik dat we Agile ook kunnen omarmen.

“We don’t need an accurate document.
We need a shared understanding.”
– Jeff Patton

We verspillen soms nog kostbare tijd met het maar blijven omkeren en verbeteren van elk onderdeel van een visie. Uiteindelijk is er dan al zoveel tijd voorbij dat onderdelen weer bijgesteld moeten worden en het momentum verloren gaat.

Let wel, Agile werken wil niet zeggen dat je maar gewoon moet beginnen! ^[2]
Het is belangrijk dat er eerst wordt geïnvesteerd in een kennisbasis, dat doelen goed worden geformuleerd zodat ze voor iedereen duidelijk zijn, en dat er een heldere aanpak is waarin beschreven staat wanneer en hoe je gaat meten en gaat evalueren.
Agile zegt alleen dat het niet nodig is om dit in dezelfde mate ook al voor alle vervolgstappen te doen; je hoeft plannen niet al voor vier jaar volledig uit te denken en te schrijven. Alleen de eerste stap goed voorbereiden, en zorgen dat iedereen de doelen begrijpt, is voldoende om de eerste stap ook te kunnen zetten. Samen beginnen is beginnen met samen leren.

“You don’t have to see the whole staircase, just take the first step.” – Martin Luther King Jr

Tot slot
Toen ik dit blog aan het schrijven was kwam ik het werk tegen van Dr. D. P. Langford. Hij richt zich met P-D-S-A (Plan Do Study Act) specifiek op het onderwijs. Onderaan vind je een link naar een artikel en een link naar een lezing.

witregel

^{[1] In deze blog koppel ik Agile aan onderwijsontwikkeling. Er bestaat ook nog zoiets als Agile Learning, waar Agile het klaslokaal in komt. Ik ben daar niet voldoende mee bekend, maar zoals ik het kan beoordelen (ik heb er vluchtig wat over gelezen) is Agile Learning niet iets waar ik mij in kan vinden en dus ook niet wil promoten.}

^{[2] We doordenken te weinig}

^{Artikel The Power of PDSA in Education}

_{PDSA with David Langford}